1930’lu yıllarda Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının çoğunluğunun köylerde yaşaması, şehirlerdeki eğitim ortamından uzak olmaları ve okuma yazma bilen insanların sayısının az olması nedeniyle köylerde yaşayan halka eğitim verilmesi ihtiyacı duyulmuştur. Köy enstitüleri dönemin Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel ve Ortaöğretim Müdürlüğüne atanmış olan İsmail Hakkı Tonguç tarafından projelendirilmiştir. Türkiye’ye has olan bu proje 1940 yılında hayata geçirilmiştir (ay, 2019)
Köy enstitülerinin temel amacı köylü halkın eğitim seviyesini arttırmak olduğu için köylülerin uğraştığı tarım, hayvancılık ve günlük hayatta yaptıkları işler ders olarak verilmiştir. Köy enstitüleri bu nedenle tarıma elverişli ortamlarda yapılmıştır. Köy enstitüleri binaları, derslerde kullanılan malzemeler, sıra ve sandalyeler enstitü hocaları, öğrencileri ve köylüler tarafından yapılmıştır. Enstitü binaları ilk başlarda inşa edilirken 1 hafta eğitim 1 hafta inşaat çalışmaları şeklinde olmuştur.
Türkiye’ye has olan köy enstitülerinin belirli ilkeleri bulunmaktadır (ay, 2019). Bazı temel ilkeler;
Eşitlik ilkesi
Öğrenciler arasında farklılığa sebep olabilecek etkenleri ortadan kaldırılmaya çalışılmıştır. Öğrencilere verilen araç gereçler ve diğer masraflar devlet tarafından karşılanmıştır.
Herkesi Başarılı Kılma İlkesi
Öğrenciler aldıkları eğitim süresince öğretmenliğe yatkın olmadıkları düşünülürse 3.yıllarında yetenekli oldukları alanlara yönlendirilirler.
Öğrencilerin Yönetime Katılma İlkesi
Köy enstitülerin de öğrencilerin ve yönetimin öz eleştiri yaptığı cumartesi toplantıları bulunmaktadır. Bu toplantıların bazılarına İsmail Hakkı Tonguç’un da katıldığı bilinmektedir. Toplantılarda öğrenci ve okul sorunları tartışılmış ve çözüm aranmıştır.
Bütünsellik İlkesi
Öğrencilerin hayatla bir bütün olarak eğitim öğretim görmesini amaçlayan ilkedir.
Çok Yönlülük İlkesi
Köy enstitülerinin hedeflerinden biri öğrencilerin sadece eğitim ve öğretim dışında sanat ve sporla uğraşarak bu alanlarda da kendilerini geliştirmeleri amaçlanmıştır.
Yıl boyu eğitim ilkesi
Öğrenciler yılın sadece 1 ayı dışında her ay eğitim almaktadırlar. Eğitim almadıkları 1 ayda evlerinde ve çevrelerinde bulunan hayvan ve bitki örnekleri toplamaları istenmiştir. Öğrencilerin getirdiği bazı örnekler Düziçi ilçesindeki Düziçi köy enstitüsünde sergilenmektedir. Bir zamanlar Anadolu da olup soyları tükenmiş canlılarda bulunmaktadır (toy, 2017).
Kendi kendini eğitme ilkesi
Öğrencilerin yenilik ve gelişmeleri takip etmesi ve öğrenmesi amaçlanmıştır.
Köy enstitülerinde dersler 3’e ayrılmıştır (ay, 2019). Bunlar;
-
Tarım ders ve çalışmaları
-
Kültür dersleri
-
Teknik dersleri ve çalışmaları
Tarım ders ve çalışmalarında, tarım nasıl yapılır, tarla verimliliği nasıl arttırılır, erozyon nasıl engellenir gibi konular uygulamalı olarak işlenmektedir. Öğrencilerin köy enstitüleri kapatıldıktan sonra bile öğrencilerin öğrendikleri bilgileri kendi tarlalarında uyguladıkları görülmüştür.
Kültür dersleri öğrencilerin fen bilimleri, sosyal bilimler, sanat, spor ev ekonomisi ve çocuk bakımı gibi eğitimler verilmiştir. Müzik derslerine dönemin aşıklarından Aşık Veysel’in enstitüleri gezerek arada bağlama dersi verdiği bilinmektedir (sevgili, 2012).
Teknik dersler ve çalışmalarında, köylerde ihtiyaç duyulan demircilik, marangozluk kızlar için dikiş nakış el sanatları eğitimi verilmiştir.
Köy enstitülerinde öğrencilere sabahları okuma ve tartışma saatleri koyulmuştur. Hasan Ali Yücel’in tercümesini yaptırdığı klasikler okuma saatlerinde okutulmuştur.
Köy enstitülerin eğitim süresi 5 yıldır. Köy enstitüleri ‘’iş okulu’’ eğitim sistemi ile planlanmış olduğu için öğrencilerin yaparak yaşayarak, ezbere dayalı olmayan öğrencinin bilgiyi kendisi yapılandırarak öğrenmesi amaçlanmıştır (ay, 2019). Öğrenciler öğrendikleri bilgileri ve kendi yaratıcılık becerilerini kullanarak kendilerini ve kullandıkları araç gereçleri geliştirmeleri beklenmektedir.
Köy enstitüleri birçok eğitim felsefesi ile iç içe bulunduğu görülmüştür. Doç. Dr. Turan Akman Erkılıç’ın yaptığı ‘’Eğitim Felsefeleri Açısından Köy Enstitüleri’’ araştırmasında bu açıkça görülmektedir (ERKILIÇ, 2013).
Günümüzde 2018 eğitim programı kullanılmaktadır. 2018 eğitim programında yapılandırmacı yaklaşımın etkisinde oluşturulduğu görülmektedir. Son 20 yıldır eğitim programlarına etkisi görülen yapılandırmacı yaklaşımın Türkiye’ye has olan köy enstitülerinde de incelenmesi gerektiği fark edilmiştir.
Yapılandırmacı yaklaşım, bilginin kişide bulunduğunu kişinin elde ettiği deneyimler yaptığı gözlemlerle kazandığını ileri sürmektedir. Öğretmenin davranışçı yaklaşıma göre bilgi veren değil, öğrencinin bilgiyi nasıl öğreneceğine dair yol gösteren öğrencinin bilgiyi keşfetmesini amaçlayan yaklaşımlardır. Öğrenci bilgiyi bulmada, araştırmada ve zihninde oluşturmada aktif rol almaktadır. Yapılandırmacı yaklaşım, İlerlemecilik ve Yeniden Kurmacılık felsefe akımlarına dayanmaktadır.
‘’Eğitim Felsefeleri Açısından Köy Enstitüleri ‘’ araştırması köy enstitülerinin bir çok felsefi akımın etkisinde olsa da pragmatizmin etkilerinin yüksek olduğu görülmektedir (ERKILIÇ, 2013). Yapılandırmacı yaklaşımda pragmatizme dayanmaktadır.
Köy enstitülerinin ders yapıları, dersi işleyiş yöntemleri ve uygulama kısmının fazlalığı yapılandırmacı yaklaşımın amaçlarıyla örtüşmektedir. Serkan Almalı ve Ahmet Akbaş’ın yaptığı ‘’ Ortaokul 8.Sınıflar Basit Makineler Ünitesine Köy Enstitüsü Örneklerinin Yansıması’’ araştırması bunu desteklemektedir (almalı & akbaş, 2018).
Yapılandırmacı yaklaşım öğretim programımıza 2004-2005 yıllarında girmeye başlamış olsa da köy enstitülerinde etkin bir şekilde bulunduğu yapılan araştırmalar, incelen dökümanlar ve izlenen belgesellerde net bir şekilde gözükmektedir.
Kaynakça
almalı, s., & akbaş, a. (2018). Ortaokul 8. Sınıflar Basit Makineler Ünitesine Köy Enstitüleri Örneklerinin Yansımaları. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 1-21.
ay, b. (2019, kasım 29). ders tarih. Köy Enstitüleri Programı, Dersleri Ve Eğitim Felsefesi: https://derstarih.com/koy-enstituleri-programi/ adresinden alındı
ay, b. (2019, kasım 29). ders tarih. Köy Enstitüleri İlkeleri Nelerdir? Köy Enstitüleri Eğitim Anlayışı: https://derstarih.com/koy-enstituleri-ilkeleri/ adresinden alındı
ay, b. (2019, kasım 29). ders tarih. Köy Enstitüleri Kuruluş Amaçları: https://derstarih.com/koy-enstituleri-kurulus-amaclari/ adresinden alındı
ERKILIÇ, D. D. (2013). EĞİTİM FELSEFELERİ AÇISINDAN KÖY ENSTİTÜLERİ. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1-19.
sevgili, s. (Yöneten). (2012). Köy Enstitüleri Belgeseli [Sinema Filmi].
toy, m. (Yöneten). (2017). Anadolu’nun Işığı Köy Enstitüleri (Belgesel) [Sinema Filmi].